Marmara Üniversitesi
Marmara Üniversitesi Eğitim-Öğretim Bilgi Sistemi

Programlar Hakkında Bilgi

Lisans - Fen-Edebiyat Fakültesi - Tarih

Müfredat Adı Ders Kodu Ders Adı Ders Türü Dönem AKTS Teorik Uygulama
Tarih - Lisans - 2014 TAR3088 Maliye Tarihi Seçmeli 6 3,00 2 0

Dersin İçeriği

Dersin Amacı

Osmanlı mali tarihinin esasları; hazineler, darphaneler, finansman, emisyon, enflasyon, vergiler, kamu maliyesinin masraf kalemleri, devlet bütçeleri, alt yapı yatırımları, devlet eliyle kurulan ve işletilen mukataalar ve yönetimi ile benzeri mali terim ve kurumların tarihî süreçteki safahatı; 18. ve 19. yüzyılda mali reformlar ve reform yapmayı gerektiren ülke ve dünya şartlarının değerlendirilmesi.

Öğrenim Türü

-

Dersin İçeriği

Osmanlı merkez ve taşra maliyesinin teşekkülü, kanunî düzenlemeler ve malî kurumlar, faaliyet alanları, iç ve dış nedenlerle mali sistemin modernleşmesi.

Planlanan Öğrenme Aktiviteleri ve Metodları

Literatür okuma. Araştırma ödevi hazırlanması. Aktif ders (sor-ucevap) Ders içeriğine dair tablolar, istatistik bilgiler, fotoğraf ve diğer görsel malzemenin slayt eşliğinde gösterimi.

Staj Durumu

Yok

Dersin Sunulduğu Dil

Türkçe

Ders Kitabı / Malzemesi / Önerilen Kaynaklar

Abdurrahman Vefik, Tekâlif Kavâidi, I-II, Dersaadet 1328. BARKAN, Ömer Lütfi, Osmanlı İmparatorluğu Bütçelerine Dair Notlar, İÜ İktisat Fakültesi Mecmuası, c. 15, sayı 1-4. BELEN, M. Belin, Türkiye İktisadî Tarihi Hakkında Tetkikler, İstanbul 1931. CEZZAR, Yavuz, Osmanlı Maliyesinde Bunalım ve Değişim Dönemi (XVIII. yy.dan Tanizamat’a Mali Tarih, Mayıs 1986. Du VELAY, A., Türkiye Mali Tarihi, Ankara 1978, Maliye Bakanlığı yay., (Fransızca aslı, Paris 1902). KARAMÜRSEL, Ziya, Osmanlı Mali Tarihi Hakkında Tetkikler, Ankara 1940. KAZICI, Ziya,Osmanlılar’da Vegi Sistemi, İstanbul 1977. KÜTÜKOĞLU, Mübahat S., Osmanlı-İngiliz İktisadî Münasebetleri I (Ankara 1974), c. II (İstanbul 1976). Mesut Paşa, Mecmua-i Muahedât, 1-5 (İstanbul 1292-1298). PAKALIN, Mehmed Zeki, Tanzimat Maliye Nazırları, c. 1 (İstanbul). SAHİLLİOĞLU, Halil, Kuruluştan XVIII. Asrın Sonlarına Kadar Osmanlı Para Tarihi Üzerinde Bir Deneme, 1958. SAHİLLİOĞLU, Halil, Bir Asırlık Osmanlı Para Tarihi (1640-1740), 1965. SAHİLLİOĞLU, Halil, Osmanlı Devlet Muhasebe Sisteminde Birimler, SAHİLLİOĞLU, Halil, Süleyman ve Ahmed II Dönemi Bakır Paraya Dayanan Enflasyon Devresi 1687-1691 (1099-1103 H.). SAHİLLİOĞLU, Halil, Osmanlı Para Tarihinde Dünya Para ve Maden Hareketlerinin Yeri 1300-1750. SAHİLLİOĞLU, Halil “Sıvış Yılı Buhranları”, İÜ İktisat Fakültesi Mecmuası, c. 27, sayı 1-2 (İstanbul 1969).. SUÇESKA, Avdo, Malikâne: Osmanlı İmparatorluğu’nda Miri Toprakların Yaşam Boyu Tasarruf Hakkı”, çev. Murat Yüksel, İÜ İFM sayı 41, nr. 1-4 (Ö.L.Barkan’a Armağan Sayısı), s.İstanbul 1985. UZUNÇARŞILI, İ. Hakkı, “Defterdar”, İA. YARCI, Güler, “Osmanlı Maliyesinde Toprak Bastı Vergisi (Land Entrance and Tax in Ottoman Finance)”, Acta Turcica, yıl 4, sayı 1 (Ocak 2012).

Dersin Web Sayfası

-

Öğrenme Çıktıları

  • Osmanlı mali sisteminin tanıtılmak suretiyle, bugünkü maliye teşkilatı ve bürokrasisinin dayandığı temel kurum ve sistemin kavranması.
  • Mali düzenin öneminin vurgulanması ve bir devletin maliyesinin bozulmasında iç ve dış sebeplerin etkisinin değerlendirilmesi.
  • Osmanlı mali sistemi ile aynı dönemde mevcut dünya devletlerinin malî düzeninin karşılaştırılmasına imkan tanınması.
  • Mali istikrarın sağlanmasını etkileyen faktörlerin incelenmesi ve tarih araştırmalarındaki yerinin öneminin belirlenmesi.
  • Maliye tarihiyle ilgili terim ve ıstılahları tanıtmak suretiyle, bugünkü modern mali sistemde unutulan ya da geliştirilmiş bulunan terminolojiyi tespit etmek.

Haftalık Ayrıntılı Ders İçeriği

Hafta Teorik
1 Osmanlı Klasik Dönemi’nde merkez maliyesi ve merkezî hazineler, devlet bütçeleri, savaşlar ve malî muvazeneye etkileri, maliye bürokrasisi.
2 Dirlik sistemi, mukataalar, malikâne-has sistemi;Bütçeler, devlet gelirleri ve masraflar.
3 Savaşlar, göçler ve demografik büyümeyle mali dengelerin değişmesi.
4 Osmanlı para politikası, darphaneler, sarraflar, mukataalar ve esham sistemi
5 İç borçlanmalar, dış istikraz arayışları, savaş vergileri ve müsadere sistemi.
6 Maliyede merkezileşme ve yeni mali kurumların tesisi (1807-1839),
7 Yeniçeri Ocağı'nın kaldırılması (1826), askerî reformlar ve yeni hazineler, tek hazineden çoklu hazine düzenine geçiş.
8 Ara Sınav Haftası
9 Tanzimat Dönemi'nde tek hazine sistemine dönüş, Maliye Nezareti’nin kurulması ve merkez ile taşrada yeni mali kurumlar ve bürokrasi.
10 Mahallî ve merkezî finans kurumları, istikraz ve bankacılık, sigorta sistemi, toprak kayıpları ve göçlerin maliye üzerindeki baskısı.
11 1881tarihli Muharrem Kararnamesi ve Düyûn-ı Umumiye İdaresi.
12 Kaybedilen topraklar, göç ve göçmenler ile malîye üzerindeki etkileri.
13 Demiryolları inşası ve yabancı imtiyazları, modern tapu sistemi ve harçlari hazine tahvilleri, eshâm-ı mümtâze, dış borçlar.
14 1902’den sonra devletin mufassal gelir, gider ve bütçeleri ile yabancıların malî murakabe sistemi.
15 Trablusgarp, Balkan Savaşları ve I. Dünya Savaşı sırasında Osmanlı maliyesi; devletin tasfiyesi sürecinde uluslar arası anlaşmalarda maliye ve sonuçları.
16 Ders Çalışma Haftası
17 Yarı Yıl Sonu Sınavı

Değerlendirme

Değerlendirme Değer
Yarıyıl (Yıl) İçi Etkinlikleri 40
Yarıyıl (Yıl) Sonu Etkinlikleri 60
Yarıyıl (Yıl) Sonu Etkinlikleri Değer
Final Sınavı 100

Öğrenci İş Yükü Hesabı

Etkinlikler Sayısı Süresi (saat) Toplam İş Yükü (saat)
Ders Öncesi/Sonrası Bireysel Çalışma 1 0 0
Proje ve Hazırlığı 0 0 0
Ödev ve Hazırlığı 1 0 0
Laboratuvar ve Hazırlığı 0 0 0
Atölye ve Hazırlığı 0 0 0
Sunum ve Hazırlığı 1 0 0
Seminer ve Hazırlığı 0 0 0
Demo ve Hazırlığı 0 0 0
Araştırma ve Hazırlığı 0 0 0
Rapor ve Hazırlığı 0 0 0
Arasınav ve Hazırlığı 1 0 0
Kısa Sınav ve Hazırlığı 0 0 0
Final ve Hazırlığı 1 75 75
Teorik Ders Saati 0 0 0
Uygulama Ders Saati 0 0 0

Program ve Öğrenme Çıktıları İlişkisi

ÖÇ1
ÖÇ2
ÖÇ3
ÖÇ4
ÖÇ5