Marmara Üniversitesi
Marmara Üniversitesi Eğitim-Öğretim Bilgi Sistemi

Programlar Hakkında Bilgi

Lisans - Teknoloji Fakültesi - Elektrik-Elektronik Mühendisliği

Müfredat Adı Ders Kodu Ders Adı Ders Türü Dönem AKTS Teorik Uygulama
Elektrik-Elektronik Mühendisliği - 2014 ELM3002 Ölçme ve Enstrümantasyon Zorunlu 6 4,00 2 2

Dersin İçeriği

Dersin Amacı

1) Bir ölçme sisteminde yer alan temel bileşenleri kavramak. 2) Bir algılayıcı ile basit bir veri toplama sistemi gerçekleştirmek. 3) Gerçek endüstriyel uygulamalar ile teorik kavramlar arasında bağlantı kurmak. 4) Ölçme sistemindeki hata kaynaklarını analiz ederek; hata tipine göre uygun indirgeme yöntemini kullanarak hatayı azaltmak. 5) LabVIEW grafiksel geliştirme platformunda programlar geliştirmek.

Öğrenim Türü

-

Dersin İçeriği

Bir ölçme sistemini oluşturan temel bileşenler: Algılayıcılar, işaret şartlandırıcı devreler, işaret işleme bloğu, gösterge ve sunum elemanı. Algılayıcı/dönüştürücü tanımı ve algılayıcıların sınıflandırılması, Temaslı ve temassız algılayıcılar veya rezistif, elektromanyetik, termal algılayıcılar vb. Bir ölçme sisteminin karakteristik özellikleri: Dinamik, statik ve istatistiksel özellikler. Dinamik özellikler: transfer fonksiyonu. Statik özellikler: Giriş ve çıkış aralığı, Span kavramı, Doğrusalsızlık, hassasiyet, histeresis, Çözünürlük, Çıkış empedansı. İstatistiksel özellikler: Tekraredilebilirlik testleri, tolerans . Çevresel faktörlerin doğrusal bir transfer fonksiyonu üzerindeki etkileri: Modifiying etki (eğimi değiştiren etki ), interfering etki (giriş işaretinin 0 olduğu andaki çıkış değerini değiştiren etki) Hata indirgeme yöntemleri: Doğrusal olmayan elemanların kompanzasyonu, yalıtım, çevresel şartlardan etkilenmeyen eleman seçimi, sistemde hatalara neden olan çevresel etkiye zıt bir giriş uygulamak, farksal sistem, yüksek kazançlı negatif geri besleme. Sicaklik ölçme: Isilçiftler ve çeşitleri, soğuk uç kompanzasyonu, RTD(PT100), Termistörler (NTC, PTC), 2, 3 veya 4 telli RTD bağlantıları, RTD İşaret Şartlandırıcı Devre-Saptırma köprüleri, Yarı iletken sıcaklık algılayıcıları (LM35 vb) ve devre tasarımı. Basınç Ölçme: mutlak basınç, anlık ortam basıncı, farksal basınç. Kapasitif yöntem kullanılarak basınç ve yer değiştirme ölçme, Dirençsel algılayıcı elemanlar, strain gauge ve loadcell kullanarak basınç ve ağırlık ölçme. İşaret işlemede temel kavramlar: örnekleme, basamaklandırma, kodlama. ADC ve DAC kavramları, DAC Tasarımı: Analog verilerin ikili sayı sisteminde ağırlıklandırılması tekniği, R-2R yöntemi

Planlanan Öğrenme Aktiviteleri ve Metodları

1)Anlatım Yöntemi, 2)Gösterip Yaptırma Yöntemi, 3)Laboratuar yöntemi, 4)Grupla çalışma yöntemi. Uygulama saatlerinde LabVIEW grafiksel programlama diline giriş yapılır. Öğrencilere ısılçift, RTD vb gerçek algılayıcı ve dönüştürücüler tanıtılarak; bu algılayıcıları bir veri toplama donanımına bağlayarak ve LabVIEW de tasarladıkları arayüz üzerinden ölçme yapmaları istenir. Her hafta derste teorik olarak anlatılan konuya ilişkin bir deney yapılır. Tüm işlem basamakları tamamlandıktan sonra, öğrencilerden rapor yazmaları istenir.

Staj Durumu

yok

Dersin Sunulduğu Dil

Türkçe

Ders Kitabı / Malzemesi / Önerilen Kaynaklar

1)Principles of Measurement Systems (4th Edition) 4th Edition by John P. Bentley 2)Modern Industrial Electronics, Fifth Edition 5th Edition by Timothy J. Maloney 3)Industrial Electronics: Applications for Programmable Controllers, Instrumentation and Process Control, and Electrical Machines and Motor Controls (3rd Edition) 4) NI LabVIEW Core 1 and 2, Data Acquisition in LabVIEW tutorial

Dersin Web Sayfası

-

Öğrenme Çıktıları

  • Giriş-çıkış aralığı, span, doğrusalsızlık, hassasiyet, histeresis, çözünürlük , tekraredilebilirlik, tolerans vb temel kavramları öğrenir.
  • Çevresel faktörlerin ölçme sistemi üzerindeki etkilerini nasıl inceleyeceğini öğrenir.
  • Hata indirgeme yöntemlerini öğrenir ve hangi durumda hangi yöntemi kullanacağına karar verir
  • İşaret Şartlandırmanın önemini kavrar. (Isılçiftlerde Soğuk uç kompanzasyonunun önemini kavrar, 2, 3 veya 4 telli RTD bağlantı tiplerini öğrenir)
  • Örnekleme, niceliklendirme ve kodlama gibi temel İşaret işleme kavramlarını öğrenir

Haftalık Ayrıntılı Ders İçeriği

Hafta Teorik
1 Ölçme sistemini oluşturan temel bileşenler , Algılayıcı/dönüştürücü eleman tanımı ve algılayıcıların sınıflandırılması
2 Dinamik, statik ve istatistiksel özellikler
3 Statik özellikler: Giriş ve çıkış aralığı, Span kavramı, Doğrusalsızlık, hassasiyet, histeresis vb
4 İstatistiksel özellikler: Tekraredilebilirlik testleri, tolerans
5 Çevresel faktörler: Modifiying (eğimi değiştiren), Interfering (çıkışı belli bir seviye kaydıran) etkiler
6 Hata indirgeme yöntemleri, Doğrusal olmayan elemanların kompanzasyonu, yalıtım, çevresel şartlardan etkilenmeyen eleman seçimi, sistemde hatalara
7 Yüksek kazançlı negatif geri besleme.
8 Ara Sınav Haftası
9 Sıcaklık ölçme:Isilçiftler, soğuk uç kompanzasyonu
10 Sıcaklık ölçme: RTD (PT100), 2, 3 veya 4 telli RTD bağlantıları, Saptırma köprüleri
11 Termistörler (NTC, PTC), Yarı iletken algılayıcılar
12 Basinç Ölçme:mutlak basınç, anlık ortam basıncı, farksal basınç
13 Kapasitif algılayıcı elemanlar, Paralel plakalı kondansatörler, yer değiştirme ölçme
14 Dirençsel algılayıcı elemanlar ( strain gauge ve loadcell) kullanarak ağırlık/basınç ölçme uygulamaları
15 ADC-DAC Tasarımı: Analog verilerin ikili sayı sisteminde ağırlıklandırılması tekniği, R-2R yöntemi, Flash ADC
16 Ders Çalışma Haftası
17 Yarı Yıl Sonu Sınavı

Değerlendirme

Değerlendirme Değer
Yarıyıl (Yıl) İçi Etkinlikleri 50
Yarıyıl (Yıl) Sonu Etkinlikleri 50
Yarıyıl (Yıl) Sonu Etkinlikleri Değer
Final Sınavı 100

Öğrenci İş Yükü Hesabı

Etkinlikler Sayısı Süresi (saat) Toplam İş Yükü (saat)
Ders Öncesi/Sonrası Bireysel Çalışma 14 1 14
Laboratuvar ve Hazırlığı 10 1 10
Rapor ve Hazırlığı 10 1 10
Arasınav ve Hazırlığı 1 30 30
Final ve Hazırlığı 1 30 30

Program ve Öğrenme Çıktıları İlişkisi

ÖÇ1
ÖÇ2
ÖÇ3
ÖÇ4
ÖÇ5