Marmara Üniversitesi
Marmara Üniversitesi Eğitim-Öğretim Bilgi Sistemi

-

-

Bu ders, yeniçağ Osmanlı-İran ilişkilerindeki diplomasi ve sınır tarihi kaynaklarını öğrencilere doktora seviyede tanıtır, okutur, yorumlatır, ve tartıştırır. Telif kaynakların yazma ve basılı metinleri ile arşiv belgeleri derinlemesine incelenir. İşlenecek kaynaklar Osmanlı Devleti ile Safeviler arasındaki sınırı Gürcistan'dan başlayarak Basra Körfezi'ne dek kesintisiz ele alır. Ders 1450-1790 dönemini kapsar. Osmanlı-İran diplomasisini ilgilendiren belge türleri olarak arz, arza-dâşt, buyruldu, derkenâr, fermân, hatt-ı hümâyûn, ilâm, inhâ, istimâlet-nâme, kaaime, karâr-dâd, mektûb[-ı sâmî], müfredât defteri, münşeât, nâme-i hümâyûn, sebeb-i tahrîr, sefâretnâme, sûret-i şer'î, sınır-nâme, takrir, telhis, tercüme, ve tezkireler ele alınır. Yüksek lisansta YNT7021 (Osmanlı - İran Siyasi İlişkileri) dersini almayıp doktorada YNT8021'e kaydolan öğrenciler YNT7021 izlencesine uyacaklardır.

Anlatım, tartışma, kaynak değerlendirmesi, sunum

-

Türkçe

Abdurrahman Daş, "Ankara Savaşı Öncesi Timur ile Yıldırım Bayezid'in Mektuplaşmaları", Selçuk Üni. Türkiyat Araştırmaları Dergisi 15 (2004) s. 141-167. Mükrimin Halil [Yinanç], "Feridun Bey Münşeatı". Tarih-i Osmani Encümeni Mecmuası. Topkapı Sarayı, Evrak (mektub, arz, name, takrir, hatt-ı hümayun) Vural Genç, "Timur'u Geçmek: Akkoyunluların Osmanlılara Karşı Üstünlük İddiaları", Osmanlı Araştırmaları LIV (2019) s. 27-55. Ayşe Atıcı Arayancan, "XV. Yüzyıla Ait Bir Mektup Örneğinin Diplomatik Dil, Üslup ve Tarihi Kaynak Olarak Değerlendirilmesi", Hitit Üni. Sosyal Bilimler Ens. Dergisi 11/1 (2018) s. 171-183. Rıza Yıldırım, "An Ottoman Prince Wearing a Qizilbash Taj: The Enigmatic Career of Sultan Murad and Qizilbash Affairs in Ottoman Domestic Politics, 1510-1513", Turcica 43 (2011) s. 91-119. Tufan Gündüz, Son Kızılbaş Şah İsmail. Yeditepe 2010. Walter Posch, Osmanisch-safavidische Beziehungen (1545-1550) Der Fall Alkas Mirza. Österreichische Akademie der Wissenschaften, 2013. Tayyip Gökbilgin, "Arz ve Raporlarına göre İbrahim Paşa'nın Irakeyn Seferi'nde İlk Tedbirleri ve Fütuhatı", Belleten XXI/83 (1957) 449-482. İsmet Parmaksızoğlu, "Kuzey Irak'ta Osmanlı Hakimiyetinin Kuruluşu ve Memun Bey'in Hatıraları", Belleten 146 (1973). Ali Ekber Diyanet, Osmanlı-İran Münasebetleri 1520-1566, doktora tezi, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, 1971 Şefaattin Deniz, "İsyan, İltica ve Ölüm Safevî Kaynaklarında Şehzade Bayezid Meselesi". Osmanlı Medeniyeti Araştırmaları Dergisi 20 (2024) Bekir Kütükoğlu, "Şah Tasmasb'ın 3. Murad'a Cülus Tebriki". Tarih Dergisi 15 (2011) İsa Şevik (ed.), "Şah Tahmasb ile Osmanlı Sarayı Arasında Teati Edilen Mektupları İçeren "Münşe'at-ı 'Atik"in Edisyon Kritiği ve Değerlendirilmesi". YL tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, 2008. Sinem Arcak Casale, Gifts in the Age of Empire: Ottoman-Safavid Cultural Exchange, 1500-1639, Chicago University Press, 2023. Erhan Afyoncu (ed.), Şeyh Vefâyî Mehmed, Tevârih-i Gazavât-ı Sultan Murâd-ı Sâlis. Yeditepe, 2019. Giovanni-Tomasso Minadoi, The War between the Turks and the Persians. IB Tauris, 2019. Rahimizade İbrahim Çavuş, Kitab-ı Gencine-i Feth-i Gence (1583-1590). Çamlıca, 2010. Faruk Söylemez, "Anadolu'da Sahte Şah İsmail İsyanı", Erciyes Üni. Sosyal Bilimler Ens. Dergisi 17/2 (2004). Sıdkî Paşa, Gazavât-ı Sultân Murâd-ı Râbi' (IV. Murâd'ın Revan Seferi). Kitabevi, 2006. Doğukan Akkol, “17. Yüzyıla Âit Bir Münşeat Mecmuası”, YL tezi, Marmara Üniversitesi, 2024. İbnülemin, Hariciye (temessük) Abdülhüseyin Nevai (ed.), Esnâd u Mükâtebât-ı Siyâsi-yi İrân 1038-1105, İntişârât-ı Bünyâd-ı Ferheng-i İrân (name-i hümayun, mektub-ı sami) Hilal Çiftçi, Osmanlı Safevi İlişkilerinin Diplomatik Dili. Berikan Yayınevi, 2018. Selim Güngörürler, "Methodology and Terminology", Diplomacy and Political Relations Between the Ottoman Empire and Safavid Iran, 1639-1722, Dissertation, Georgetown University (2017), s. 24-56. Münşeat-ı Nazmizade Murtaza Efendi (mektub) Name-i Hümayun Defteri 5-6 (hilat emri, sadrazam - itimadüddevle yazışması) Divan/Beylikçi Kalemi belgeleri (arz-ı mahzar, takrir) Rami Mehmed, Münşeat (mektub, tezkire) Münir Aktepe, 1720-1724 Osmanlı-İran Münasebetleri. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, 1970. Divan/Beylikçi Kalemi b. Nevşehirli Damad İbrahim Paşa'an beylerbeylerine kaimeler Çelebizade Asım Tarihi Subhi Tarihi Cevdet, Hariciye (hüküm suret-i şer'ileri, kaime) BOA HAT. (takrir, hüküm, kaime, hülasa, tahrirat, telhis - hatt-ı hümayun) Âmedî Kalemi b. (sözlü takrir) Kırımlı Mustafa Rahmi Efendi, "Sefâretnâme-i İran" (1747).

-

• Sefaretnameleri okuyup eleştirmek
• Diplomatik mektuplardaki tabirleri, rükünleri, ibareleri, ve teamülleri kavramak
• Ahdname, muahede, ve temessükler arasındaki ayrım ve benzerlikleri anlamak
• Diplomatik belgelerdeki ıstılah, paleografya, ve dil unsurlarına hakim olmak
• Sınır belirleme çalışmalarının tarihine vakıf olmak