Marmara Üniversitesi
Marmara Üniversitesi Eğitim-Öğretim Bilgi Sistemi

Programlar Hakkında Bilgi

Lisans - Fen-Edebiyat Fakültesi - Tarih

Müfredat Adı Ders Kodu Ders Adı Ders Türü Dönem AKTS Teorik Uygulama
Tarih - Lisans - 2014 TAR4061 Ticaret Tarihi Seçmeli 6 3,00 2 0

Dersin İçeriği

Dersin Amacı

Türkiye ve dünyada ticaretin tarihî geçmişi; Osmanlı Devleti'nin kadîm ticaret yolları üzerindeki yeri ve önemi ile Osmanlı'da iç ve dış ticaretin ürün, arz-talep, tüccar, nakliyat ve hukukî vechesiyle incelenme ve değerlendirilmesi.

Öğrenim Türü

-

Dersin İçeriği

Türkiye ve dünyada ticaretin tarihî geçmişi, kadîm ve yeni ticaret yolları ve araçları, Osmanlı memleketlerinde ticaret emtia ve eşyası ile yerli ve yabancı tüccarın statüsü, Osmanlı coğrafyasında ticaret şehri olarak tebarüz etmiş şehir ve kasabalar ile ticarete mahsus üretim ve istihsaliyle öne çıkan esnaf ve sanayiciler, üretim ve istihsal kapasiteleri, Osmanlı ticaret hukuku ve devletler arası ticaret hukukundan nasıl etkilendiği, ticaret odaları ve ticaret sicillerinin teşkiline dair tarihî kronolojinin incelenmesi.

Planlanan Öğrenme Aktiviteleri ve Metodları

Aktif yöntemle öğrenme (soru-cevap) Literatür okuma ve arşiv çalışması. Ödev-sunum (bir defa)

Staj Durumu

Yok.

Dersin Sunulduğu Dil

Türkçe

Ders Kitabı / Malzemesi / Önerilen Kaynaklar

AKDAĞ, Mustafa, Türkiye’nin İktisadî ve İctimaî Tarihi, I (Ankara 1959), II (İstanbul 1974). AYNURAL, Salih, İstanbul Değirmenleri ve Fırınları, Zahire Ticareti (1740-1840), İstanbul 2002. BAĞIŞ, Ali İhsan, Osmanlı Ticaretinde Gayr-ı müslimler, Ankara 1983. BARKAN, Ömer Lütfi, “Türk Toprak Hukuku Tarihinde Tanzimat ve 1274 Tarihli Arazi Kanunu”, Tanzimat 1, İstanbul 1940. BUYAKOV, Yuriy F., “Eski ve Ortaçağ dönemlerinde Büyük İpek yolu üzerindeki Orta Asya Türkleri”, çev. A. Aleskerov, Türkler, Ankara 2002, III. Deniz Ticaret Hukuku. Dersaadet Ticaret Odası. Erken Osmanlı Döneminde Akkirman'da Ticaret. ERGENÇ, Özer, "1600-1615 Yılları Arasında Ankara İktisadî Tarihine Ait Araştırmalar", Türkiye İktisat Tarihi Semineri, Ankara 1973, s. 145-163. FAROQHİ, S., Osmanlı’da Kentler ve Kentliler, çev. N. Kalaycıoğlu, İstanbul 1994, GÜÇER, Lütfi, “XVIII. yüzyıl ortalarında İstanbul’un İaşesi İçin Lüzumlu Hububatın Temini Meselesi», İÜİFM XI, 1950. HINZ, Walther, İslamda Ölçü Sistemleri, çev. Acar SEVİM, İstanbul 1990. İlan-ı Ticaret Resimli İlanlar Perspektifinde Osmanlı'dan Günümüze İstanbul Ticaret Hayatı, İstanbul Ticaret Odası yay., İstanbul 2011. KARAGÖZ, Mehmet, Malatya'nın XVII.- XVIII. Asırlarda Ticari Hayatı, İnönü Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, c. 2, sayı 2 (2013), s.1-28. KORALTÜRK, Murat, Türkiye’de Ticaret ve Sanayi Odaları (1880-1952), İstanbul 2002. KÜTÜKOĞLU, Mübahat S., Osmanlı-İngiliz İktisadî Münasebetleri, I (Ankara 1974), c. II (İstanbul 1976). QUATAERT, Donald, Anadolu’da Osmanlı Reformu ve Tarım 1876-1908, çev. N.Ö. Gündoğan-A.Z.Gündoğan, İstanbul 2008. NALBANTOĞLU, Ünal, "Osmanlı Toplumunda Tarım Teknolojisi, Artı Ürün ve Kent Ekonomisi", Türkiye İktisat Tarihi Semineri, Ankara 1973, s. 33-64. MİCHOFF, Nicolas V., Conribution a L‘Histoire du Commerce de La Turquie et de La Bulgarie, III, Rapports Consulaires Français Documents Officiels et AutresDocuments, Svichtov 1950. PANZAC, Daniel. (1992). “International and Domestic Maritime Trade in the Ottoman Empire in the XIIIth Century”, International Journal of Middle East Studies, 24, 189-206. Ortaçağ Anadolu Ticaret Yoları. Osmanlı'da Ecnebi Ticaret Odaları. ÖKÇÜN, Gündüz, Osmanlı Sanayi 1913-1915 İstatistikleri, İstanbul 1970. ÖZÖNDER, Hasan, "İpekyolu'nun Konya'daki İzlerine Dair Yeni Belgeler ve Bilgiler",V. Milletler arası Türkiye Sosyal ve İktisat Tarihi, Ankara 1990, s.543-550. SAHİLLİOĞLU, Halil, "Bursa Kadı Sicillerinde İç ve Dış Ödemeler Aracı Olarak "Kitâbü'l-Kadı" ve "Süftece"ler",Türkiye İktisat Tarihi Semineri, Ankara 1973, s. 103-141. SAHİLLİOĞLU, Halil. “XVIII. Yüzyıl Ortalarında Sanayi Bölgelerimiz ve Ticari İmkanları”, Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, II/11 (1968), s. 61-66. Ticaret Hukuku. Trabzon'un Osmanlı Dönemi Ticaret Hayatı ve Ticaret Yapıları. TURGAY, A. Üner Turgay, “Trabzon”, Doğu Akdeniz Liman Kentleri (1800-1914), (ed. Ç. Keyder, E. Özveren, D. Quataert), İstanbul 1994. YAVUZ, Hulusi, "Hicaz Demiryolu'nun Türkiye İktisat ve Sosyal Tarihindeki Yeri ve Önemi", V. Milletler arası Türkiye Sosyal ve İktisat Tarihi, Ankara 1990, s.315-318. 1891 Şark Ticaret Yıllığı.

Dersin Web Sayfası

-

Öğrenme Çıktıları

  • Ticaretin tanımı, ticaret tarihine dair terminoloji ve dünya ticaret tarihinin ana hatlarıyla inceleme ve kavranması.
  • Osmanlı ticaret hayatının gelişmesini etkileyen jeopolitik unsurların tespit ve değerlendirilmesi.
  • Klasik ziraî ekonomiden sınaî ekonomiye geçişin devlet hayatı, kültürel ve teknik değişimdeki rolü, iç ve dış siyasetteki etkilerinin belirlenmesi.
  • Osmanlı coğrafyası ve dünyadaki ürün çeşitliliği ile üretim araçları, vergilendirme, mübadele vasıtalarının değişen dünyadaki yeri ve öneminin kavranması.

Haftalık Ayrıntılı Ders İçeriği

Hafta Teorik
1 Tarih boyunca İslam ve Türk devletlerinde ticaret hayatı.
2 Dünya ticaret yolları üzerinde Osmanlı Devleti'nin jeopololitik konumu: Ticarî imkânlar-yabancıların ilgisi.
3 Osmanlı iç ticaretinin gelişmesini etkileyen faktörler: yollar, menziller, nakliyat vasıtaları, pazar ve panayırlar, hanlar, çarşı ve kapanlar, kervansaraylar.
4 Osmanlı esnaf teşkilatı: Ahilik, lonca ve gedikler, finansman.
5 İstihsal ve imalat, tüketim ve mübadele suretiyle ticaret, narh ve es'ar.
6 Ticaret merkezleri: İstanbul, Bursa, İzmir, Halep, Erzurum, Selanik, Niş, İskenderiye ve diğer ticaret şehirleri-Kıbrıs, Girit ve adalarda ticaret.
7 Yerli ve yabancı tüccar ile ticaret emtia ve eşyası.
8 Ara Sınav Haftası
9 Akdeniz, Karadeniz, Tuna, Nil ve muhtelif sularda ticaret ve tüccar gemileri.
10 İstanbul ve diğer şehirlerin iaşesi, kapanlar.
11 Yerli ve yabancı tüccar: Müslimi reaya, müstemin, Avrupa taciri ve Hayriye tüccarı.
12 İnhisar, yed-i vâhid, memnu eşya, vergiler.
13 Ticaret ve Nafia Nezareti'nin kurulması, teşkilatı ve faaliyetleri.
14 Yerli ve yabancı ticaret şirketleri, ticaret evlerinin tesisi, borsa ve sigorta, ticaret odalarının kurulması, ticaret mahkemeleri.
15 Sanayinin gelişmesi ve ticaret hayatının modernizasyonu:Limanlar, demiryolları karayolları tesisis ve taşımacılık, atölyeden fabikaya ulaşım ve sanayi.
16 Ders Çalışma Haftası
17 Yarı Yıl Sonu Sınavı

Değerlendirme

Değerlendirme Değer
Yarıyıl (Yıl) İçi Etkinlikleri 40
Yarıyıl (Yıl) Sonu Etkinlikleri 60
Yarıyıl (Yıl) Sonu Etkinlikleri Değer
Final Sınavı 100

Öğrenci İş Yükü Hesabı

Etkinlikler Sayısı Süresi (saat) Toplam İş Yükü (saat)
Ders Öncesi/Sonrası Bireysel Çalışma 1 0 0
Proje ve Hazırlığı 0 0 0
Ödev ve Hazırlığı 1 0 0
Laboratuvar ve Hazırlığı 0 0 0
Atölye ve Hazırlığı 0 0 0
Sunum ve Hazırlığı 0 0 0
Seminer ve Hazırlığı 0 0 0
Demo ve Hazırlığı 0 0 0
Araştırma ve Hazırlığı 0 0 0
Rapor ve Hazırlığı 0 0 0
Arasınav ve Hazırlığı 1 0 0
Kısa Sınav ve Hazırlığı 0 0 0
Final ve Hazırlığı 1 75 75
Teorik Ders Saati 0 0 0
Uygulama Ders Saati 0 0 0

Program ve Öğrenme Çıktıları İlişkisi

ÖÇ1
ÖÇ2
ÖÇ3
ÖÇ4
ÖÇ5