Marmara Üniversitesi
Marmara Üniversitesi Eğitim-Öğretim Bilgi Sistemi

Öğrenci, Osmanlı iktisadi sistemi içinde iç ve dış ticaretinin hukuki ve pratik esasları; dahili ve harici gümrük işletmeleri, bu işletmelerin bulunduğu hudut, sahil ve liman gümrüklerinin yönetimi, vergi tahsil usulleri, yerli ve yabancı tüccarın statüsü, gümrüklere getirdikleri emtia ve eşya, nakil vasıtaları, ticaret mahkemeleri, yed-i vâhid (Tekel ) ve inhisarlar hakkında temel bilgi edinir. Sanayi İnkılâbı öncesi ve sanayileşme döneminde, imalat ve istihsaldeki çeşitlilik; yabancılara verilen ahidnameler ve 19. yüzyılda yapılna muahedenamelerin iktisadi, sosyal ve siyasi sonuçlarını anlama ve yorumlama yeteneği kazanır. Rüsumat Emaneti, Rüsumat Mektebi, Kolcu Teşkilâtı gibi, konuyu ilgilendiren kurumları öğrenir.

-

Osmanlı tarihi boyunca yabancılara verilen imtiyazlar (uhûd-ı atika ve ticaret muahedenameleri); bulundukları yerlere gümrükler, antrepolar; gümrük mukataalarının emanet ve iltizam suretiyle yönetimi; gümrüğe tâbi emtia ve eşya ile vergilendirme usulleri ve tarh edilen vergiler; iç gümrük nizamı; muhtekirler; İnhisar ve Yed-i Vâhid uygulamaları ile yabancıların bu sisteme tepkisi; Müste'men, Hayriye tüccarı ve diğer tacirler; gümrük tarifelerinin hazırlanması ve muhtevaları; Osmanlı coğrafyasında önemli ticaret yolları, ticaret merkezleri ve dünya ile bağlantıları; ekonomik rekabet ve devletler arası panayırlar-fuarlar; Kal'a-i Sultaniye, Baltalimanı Ticaret Anlaşması serisi ve Kanlıca Ticaret Muahedenamesi; Tanzimat Dönemi'nde Osmanlı gümrükleri; 19. yüzyılda klasik gümrük teşkilatından modern gümrük idaresine geçiş; sanayi inkılâbının Osmanlı îç ve dış ticaretine etkisi; yabancıların baskısı ve dahilî gümrüklerin kademeli olarak lağvedilmesi; I. Dünya Savaşı'nda kapitülasyonların tek taraflı olarak kaldırılması ve Mondros'tan sonra yeniden tesisi; Lozan ve kapitülasyonların yeniden kaldırılması.

* Okuma. *Her hafta en az bir kitap, varsa konu ile ilgili en az bir makale/literatürün okuyup-değerlendirilmesi. *Dinleme, yorumlama. Konuşma, fikirlerini ifade etme. Sunum ( bir defa ). Yazılı sınav ( bir vize, bir final )

Yok

Türkçe

Mübahat S. Kütükoğlu, Osmanlı-İngiliz İktisadî Münasebetleri, 1-2; M.S.Kütükoğlu, "Osmanlı İktisat Tarihi Bakımından Konsolos Raporlarının Ehemmiyeti ve Kıymeti"; GAAD; M.S.Kütükoğlu, " 1253 Yılına Ait Saraybosna Gümrük Defteri", GAAD; MçS.Kütükoğlu, "Ahidname", TDVİA; H. Kıvrak, H.1183/1769-1770 Tarihli Erzurum Gümrük Defteri; Güler Kıvrak (Yarcı), XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Edirne Gümrüğü; Güler Yarcı, "Belgrad-İstanbul Askerî Yolu Üzerinde Bir Ticaret Kavşağı:Niş Gümrüğü", XI. Uluslar arası Türkiye Sosyal ve İktisat Tarihi Kongresi; A.İhsan Bağış, Osmanlı Ticaretinde Gayrimüslimler; M. Cezar, "Türk Tarihinde Kervansaraylar", VII. Türk Tarih Kongresi; Osman N. Ergin, Mecelle-i Umur-ı Belediye;L. Güçer, "Osmanlı Devleti'nde Hububat Ticareti", İFM; M. İrençin, "Osmanlı-Fransız Gümrük Tarifeleri"; Virginia Paskaleva, "Osmanlı Balkan Eyaletlerinin Avrupalı Devletlerle Ticaretleri Tarihine Katkı (1700-1850)", İFM; Y. Cezar, Osmanlı Maliyesinde Bunalım ve Değişim Dönemi.

-

• Bu alana ilişkin yeterli bilgiye sahip olmak.
• Türk gümrük tarihinin terminoloji, tarihî kronoloji ve bugünkü gelişme ya da sorunlarını kavramak.